Wikipedia: zoekmachine of zoekmachine-spam?

De post van mijn collega's (Cashen met SEO: welk Nederlands dagblad volgt) heeft mij aan het denken gezet over digitaal uitgeverschap en met name over de manier waarop de digitale uitgever Wikimedia met (online) content omgaat. Evenals de New York Times publiceert Wikipedia haar content in zijn geheel online waarbij directe traffic uit de zoekmachines een belangrijk doel is. Een gevolg daarvan is echter dat je de Wikipedia resultaten (de zogeheten wiki's) werkelijk overal in de serps (search engine rankings pages) terugziet. Deze aanwezigheid is zo structureel geworden dat de relevantie in relatie tot de zoekopdracht steeds verder te zoeken is. Kortom: is Wikipedia zoekmachine-spam? En zo niet: wat dan wel?

Wie regelmatig een zoekmachine als kompas gebruikt om over het internet te navigeren, komt ze telkens weer tegen: de wiki's ofwel bladzijden uit de online encyclopedie Wikipedia. De oorzaak van deze alomtegenwoordigheid ligt in de zoekmachinevriendelijke aanpak van Wikipedia en de hoge trustrank die inmiddels aan de domeinnaam is toegekend. Het resultaat: meer dan 50 % van de totale hoeveelheid traffic naar Wikipedia wordt via een zoekmachine gegenereerd. Zeker niet verwonderlijk daar er momenteel meer dan 6.000.000 artikelen (wiki's) zijn gepubliceerd.

Steeds vaker rijst bij mij de vraag of daarmee het gebruiksgemak van de zoekmachine in het geding komt. Want wanneer een zoekopdracht bijna altijd leidt tot een resultaat van Wikipedia, is het dan niet mogelijk dat (a.) een gebruiker de wiki niet aanklikt en dus niet relevant acht of (b.) dat Wikipedia is verworden tot een zoekmachine omdat de gebruiker al zocht naar een resultaat van Wikipedia?

Zoekmachine-spam
Een definitie van zoekmachine-spam is: "Alles wat je aan een site aanpast wat je niet zou hebben gedaan wanneer zoekmachines niet zouden hebben bestaan." Hier voldoet Wikipedia in elk geval niet aan. De content is waardevol, de pagina's zijn niet overgeoptimaliseerd. De online encyclopedie is dus verworden tot een authority-site die alom wordt gewaardeerd en gelezen. Blijft er over of de content relevant is wanneer ik een resultaat van Wikipedia tegenkom na een zoekopdracht. Om dat te beoordelen wil ik je vragen je eigen gebruikservaring na te gaan naar aanleiding van een aantal voorbeelden. Bekijk de zoekresultaten eens naar aanleiding van de volgende zoekopdrachten in Google:

• koffie
• marketing
• spaarhypotheek
• wat is een hypotheek?

Wat is…?
Het blijkt dat er zelfs een aparte zoekopdracht voor bestaat. Wat is een hypotheek? of define: jezus christus. Ook hier toont Google een bijzondere voorkeur voor Wikipedia.

Chiang Kai-shek
Meer storend wordt het wanneer je bijvoorbeeld op zoek bent naar een boek over Chang Kai-shek (Wie gebruikt er tegenwoordig nog Google Books)? Dan heb je ineens niet veel keuze: (Ok: een verfijning van de zoekopdracht tot slechts Nederlandse zoekresultaten lost dit probleem op. Maar dat vernauwt mijn horizon behoorlijk en is duidelijk niet waar ik naar op zoek ben.)

Wat zegt de oprichter, Jimmy Wales, er zelf over? We gaan voor kwaliteit, niet voor kwantiteit. Dat is onjuist aangezien het succes van Wikipedia nu juist door de hoeveelheid pagina's in combinatie met de kwaliteit van de content wordt bepaald.

Zelfstandige zoekmachine
Een van de conclusies die we hieruit mogen trekken, is dat Wikipedia langzamerhand een zelfstandige zoekmachine vormt. Een logisch gevolg hiervan is dat Google begint met onkruid wieden (alle wiki's uit haar index verwijdert) en Wikipedia als een aparte zoekfunctie gaat aanbieden (Googlepedia). Dat is trouwens niet nieuw voor Wikipedia: de gratis te downloaden toolbar van Alexa biedt dit al geruimte tijd in deze vorm aan.

De reden dat de alomtegenwoordige aanwezigheid van Wikipedia niet wordt afgekeurd, is omdat Wikimedia een non-profit organisatie is. Maar ook dat argument blijkt niet meer op te gaan, nu de enige outbound links van Wikipedia naar Wikia verwijzen.

Digitaal uitgeverschap
Binnen het digitale uitverslandschap geldt: if you can't beat them, join them. Want zoekmachinetechnisch gezien hebben de NYT en Wikipedia het bij het rechte eind. Zeker wanneer je structureel boven 'echte' bronnen rankt. Wikipedia is daarom in mijn ogen voornamelijk een perfect voorbeeld van het optimaliseren van goede content. Een voorbeeld dat veel meer uitgevers moeten volgen. Zeker voor oude media die een brug willen slaan naar de toekomst kunnen dergelijke seo-tactieken een commercieel succes betekenen. Hierdoor zal een zoekopdracht naar 'Jezus Christus' dan gewoon leiden naar de best geoptimaliseerde versie van het Boek der Boeken (De online Bijbel) ipv naar het orakel van Wiki. Het is immers goed denkbaar dat er via het internet bijbels kunnen worden verkocht.

Digitaal uitgeven
Het is de kunst om deze denkwijze van digitaal uitgeven te vertalen naar andere commerciële initiatieven. Dat kan bijvoorbeeld leiden tot het (gedeeltelijk) online zetten van een (nieuw te publiceren) boek. Een zoekopdracht land dan op een geoptimaliseerde pagina van het boek waarna de bezoeker direct wordt verleid tot de aanschaf ervan. Kwestie van het zoekpotentieel in kaart brengen, goede titles, descriptions schrijven en traffic/conversies afwachten maar. Zo zie je maar: ook langs deze (om)weg kom ik erachter dat the New York Times het bij het recht eind heeft gehad door de gehele database online beschikbaar te maken: iets wat meer Nederlandse digitale uitgevers zouden moeten doen.